Borkel en Schaft; Vroeger een eigen gemeente, tegenwoordig bij Valkenswaard

Foto: Publiek domein

Borkel en Schaft was vroeger een eigen gemeente, maar behoort alweer een tijdje bij Valkenswaard. Hier lees je het ontstaan van Borkel en Schaft.

De eerste grootschalige schriftelijke vermeldingen van Borkel vinden we terug in het Cijnsboek van de Hertog van Brabant van 1340-1350. Borkel behoorde in deze periode tot het cijnsdorp Eersel dat in 1325 de rechten van “vrijheid” verkreeg en daarmee werd de schepenbank van Eersel een feit. Uit deze bron valt op te maken dat Eersel op haar beurt onder de “Eeninge” van de Kempen viel. Deze relatie brengt ons terug naar het jaar 1203 wanneer de Hertog van Brabant, de Graaf van Gelre dit gebied in handen krijgt. We stellen dus dat Borkel vanaf 1203 deel uitmaakte van het Hertogdom Brabant.

Oude plattegrond van Borkel en Schaft (1867)

In 1331 legt Hertog Jan III van Brabant in zijn uitgiftebrief aan in de inwoners van de Dorpen Bergeijk en Westerhoven – waaronder ook Borkel ressorteert – de oostelijke grens van Borkel vast. Uit deze uitgiftebrief blijkt dat deze grens reeds de rivier de Dommel heeft overschreden en dat ook Schaft binnen deze grens viel. Of het dorp Schaft in deze periode reeds bestond is niet uit de archieven op te maken.

Conflicten

De eerste vermeldingen van Schaft dateren zo’n 100 jaar later. In de periode 1440-1460 bestaan verschillende archieven waarin diverse grensconfilicten tussen de inwoners van Waalre, Valkenswaard versus de inwoners van Bergeijk, Achel, Lommel, Westerhoven , Borkel en Schaft worden beslecht in het voordeel van de inwoners van Borkel en Schaft waardoor de grens met Valkenswaard geleidelijk aan uitbreidde in oostelijke richting.

In 1468 verkrijgt Bergeijk, Westerhoven, Riethoven, Dommelen en Borkel en Schaft haar eigen Schepenbank. Hierdoor zou Borkel de komende eeuwen onder Bergeijk vallen.

Tussen 1745 en 1750 ontstonden wederom geschillen tussen de inwoners van Valkenswaard en Borkel en Schaft over de begrenzing van hun grondgebieden. Er kwam een conventie van de Schaft die inhield dat het bijna 600 hectare metende gehucht door een herziene grensbepaling geheel separaat van Valkenswaard kwam te liggen.

Samenvoeging

In 1810 werden Borkel en Schaft samengevoegd om een zelfstandige gemeente te vormen. Deze heeft bestaan tot 1 mei 1934, toen Borkel en Schaft bij Valkenswaard werd gevoegd. In 1857 werd een gemeentehuis gebouwd.

Lees ook: De geschiedenis van Valkenswaard

Later volgt ook een verhaal over het ontstaan van Dommelen.

Wil je dagelijks óf eens per week het laatste nieuws uit gemeente Valkenswaard ontvangen? Meld je dan aan voor de NIEUWSBRIEF, via deze link.