Als een van de vele werkgroepen van Heemkundekring Weerderheem komt de groep Tongval maandelijks bijeen. De vrouwen en man bespreken volgens een vooraf opgestelde agenda allerlei aspecten van het dialect van Valkenswaard, Dommelen en Borkel en Schaft. Eigengemaakte teksten worden door en door besproken.
Op de bovenste verdieping van het Carolus-gebouw in Valkenswaard ijvert de werkgroep Tongval voor het vastleggen van het lokale dialect. Mieke van Erp-Louwers, Frans Box, Tilly Wijnen-Firet, Joke Peels-Mollen en Mientje Kwinten-Evers zitten deze maandagmiddag om de tafel. ‘Ons Han’ is afwezig. “Er zijn werkgroepen voor de oorlog, voor het archief, voor bidprentjes, kadaster en noem maar op. Wij zijn al sinds 1987 bezig met het vastleggen van de streektaal van Valkenswaard”, zegt Joke, die al vanaf het begin deel uitmaakt van deze groep.
Gedurende de maand is iedereen op zijn manier bezig met de plaatselijke taal. “We schrijven een verhaal of een gedicht over iets wat we tegen komen. Dat kan van alles zijn”, zegt Frans, die vorig jaar bijvoorbeeld schreef over ‘M’n fröbelschool en ùrste klas’. Iedereen noteert zijn stuk zo goed mogelijk in het dialect. “Hier heb je een lijst van de bekende Brabander Cor Swanenberg. Daarop staat de schrijfwijze weergegeven, zoals wij die hanteren”, aldus Tilly, die eraan toevoegt dat de leden vaak steggelen over de juiste uitspraak en dus ook over de correcte schrijfwijze. “We hebben ooit gehoord dat het dialect na een uur lopen, ongeveer zes kilometer, al anders is.”
Tekst gaat verder onder de foto
Tilly is ook degene die bij diverse teksten toepasselijke tekeningen weet te maken. Ze lepelt samen met de andere leden talloze acties op, die de werkgroep heeft ondernomen om het dialect te promoten. Behalve het jaarlijkse boekje voor de heemkundekring Weerderheem ‘Goed gebekt in eigen dialect’ vertaalden ze de strip van het Eindhovens Dagblad, Elsje, tot een schitterend boek met als titel ‘Elske’. Bestuurslid Jef Tooten van Weerderheem is ook aanwezig en haalt het prachtige boekje uit het archief. “Aangeboden bij het stripfestival”, zegt Mientje. Heel leuk om te doen.
“Ook deden enkelen van ons mee aan het Brabants Boekenweekboek; met hetzelfde thema als de landelijke boekenweek”, zegt ze trots. “En ga eens kijken naar onze tekst die op een gevel is gezet aan de Willem Barentszstraat, tegenover het schoolgebouw” , en alle aanwezigen knikken. Ook aan de spreukenkalender werkten ze mee en af en toe staat in het Valkenswaards Weekblad een bijdrage van Tongval. Tijdens bijeenkomsten van de heemkundige kring geeft de groep regelmatig acte de présence.
Vastleggen voor de toekomst
Op een schoolbord in de vergaderruimte staan twee woorden: drùi_j en èèzerdrùi_jke. De werkgroep heeft gedebatteerd over de juiste uitspraak en de correcte spelling van de woordjes ‘draden’ en ‘ijzerdraadje’. “Als iedereen het er over eens is, leggen we het vast voor de toekomst”, vertelt Frans. Op de vraag of de gedichten en verhalen die ze schrijven historisch juist moeten zijn, zegt Mientje: “We schrijven natuurlijk geen leugens, maar Tilly bijvoorbeeld, schrijft prachtig over kabouters. Als je die verhalen leest, ga je er in geloven.”
Tekst gaat verder onder de foto
De werkgroep doet goed werk voor het dorp. Ze moeten helaas wel eerlijk bekennen dat ze tegen de wind in roeien. “Als er thuis geen dialect meer gesproken wordt, is het snel verdwenen”, merkt Joke op. Maar het geeft ze extra motivatie om vol te houden. Daarnaast hebben ze steeds weer fijne middagen onder elkaar. “Als we straks naar huis gaan, kunnen we zeggen dat we bovendien een gezellige en productieve middag gehad hebben.”
Het laatste nieuws uit gemeente Valkenswaard ontvangen? Meld je aan voor de NIEUWSBRIEF